معماری گرم و ایرانی خانه شماره ۷ در نجف آباد، اصفهان

موقعیت: اصفهان، نجف آباد، جنب میدان بسیج، کوچه شهید اسماعلیان، پلاک ۷
معمار: آینه
کارفرما: مهدی صالحی، الهه ابراهیم
مصالح: آجر
تاریخ طراحی: ۱۳۸۹
تاریخ ساخت: ۱۳۹۱
مساحت زمین: ۶۰۰m۲
معمار: عاطفه کرباسی، علی سلطانی، علی دهقانی،
عکس: فرشید نصرآبادی
شرکت طراحی: دفترمعماری آینه

این بنا  در نجف آباد شهر کوچک و سنتی هفتصد ساله ای است که در دوران صفویه و در نزدیکی اصفهان (پایتخت مهم صفویان)، درغالب یک باغ شهر ساخته شد. این شهر به خصوص در دهه ی اخیر در حال پوستاندازی است؛ متأسفانه اغلب تخریب ها بی منطق و بی قاعده و اغلب نوسازی ها بی سلیقه و عجولانه و فاقد ایده های معمارانه است. سیمای معماری شهر بی روح، مرده و نازیبا می شود. خانه های تاریخی رو به تخریب اند و خانه های ارزان و البته بی کیفیت در حال ساخته شدن. اگر معماران و مردم، شهر را نجات ندهند، کم کم به یک شهرک نوساز بی هویت تبدیل می شود که هیچ اثر، خاطره و نشان های از گذشته ی ارزشمند خود ندارد.

زمین خانه ی شماره هفت در حاشیه ی شهر نجف آباد، در محل باغ‌هایی قرار دارد که یکی پس ازدیگری درحال نابودی، و قربانی گسترش شهرند. آخرین و تنهاباغ باقیمانده ی آن حوالی که مالک آن اصرار برنگهدار‌ی اش دارد،با درختان بلند و تنومند توت، درست درمقابل زمین پروژه ی ما (شمال کوچه) واقع شده است. ایده ی اولیه ما این بود که خانه پیامی باشد حاوی احترام به باغ. خانه در مقابل درختان باغ، دربدنه ی شمالی خود عقب نشسته و شکافی عمیق درحجم دارد که پلکان دسترسی و ورودی طبقه دوم از آنجاست. در بالای پلکان، طبقه دوم حیاطی دنج قرار دارد که از سوی دیگرش به حیاط اصلی خانه در همکف سرازیر می‌شود و به این ترتیب باغ بیرون خانه به باغ درون خانه متصل می شود. حیاط همکف باغچه‌هایی کشیده دارد ودر دیوار جنوبی آن قاب هایی سبزرنگ تعبیه شده که همچون پنجره‌هایی به باغ های گذشته‌ی این محل  که امروز دیگر نیستند، اشاره می کند.

شکاف نمادین در حجم، از نظر عملکردی هم در هر دو طبقه، فضای داخل را به دو قسمت فضاهای خصوصی (اتاق خوابها و حمام،در بخش شرقی و فضاهای عمومی (آشپزخانه و غذاخوری و پذیرایی) دربخش غربی تقسیم می‌کند. در طبقه همکف، در محل جدا شدن دو عرصه از هم، نشیمن مربع شکل، درمرکزِ هندسی و عملکردی خانه قراردارد. پله های متعددی ازگوشه و کنارخانه برای دسترسی به طبقه ی بالا تعبیه شده، یکی کنار غذاخوری و دیگری دربخش خصوصی که باگذر از کتابخانه ی واقع در نیم طبقه، به طبقه ی بالامی رسد. کارفرما پدر، مادر و دو فرزندند. خواسته آنها در این پروژه این بود که طبقه ی همکف برای زندگی روزانه وطبقه ی بالا برای پذیرایی و اقامت میهمانان باشد. از انجا که این خانواده زیاد مهمان داشتند، خواستند تا فضاهای عمومی خانه با همدیگر ارتباط سیالی داشته باشد.

حیاط بالا پاسخگوی عادت اهالی نجف آباد به خوابیدن روی پشت بام خنک و زیر آسمان پرستاره، در شب های گرم تابستان است که کاملا از دید همسایگان محفوظ و متناسب با اعتقادات مذهبی مردم است. شیشه های وسیع طبقه بالا به این حیاط، با پرده های حصیری بومی ترکیب شده تا فضایی انعطاف پذیر و قابل بستن یا گشودن به این حیاط ایجاد کند. تعدد فضای باز، سهولت دسترسی به آنها و دیدهای وسیع از فضاهای بسته به آسمان به این علت است که مردم این شهرکوچک مقدار زیادی از وقت روزانه ی خود را در خانه سپری می کنند و به فضاهای دلباز و دیدن آسمان عادت دارند. آنها دوست دارند «روی زمین» و «زیر آسمان» زندگی کنند.