موقعیت جغرافیایی
سرزمین چین در دورترین قسمت شرقی آسیا قرار گرفته و از هندوستان بوسیله کوهستانهای بلند جدا گردیده است . حاصلخیزترین بخش چین در نواحی جلگه ای آن بیشتـر در شمال شرقی قرار گرفته و مناطق مسکونی و پر جمعیت آن را به وجود آورده است .
چینی ها از نژاد مغول بوده و از جمله اقوام نادری هستند که از همان ابتدا در سرزمین خود ساکن بوده اند و سرزمین خود را به جای چین “ تی ین هو ” یعنی زیر آسمانها نام نهاده اند .
جامعه چین از روزگار کهن جامعـــــه ای طبقاتی بوده است و بیشتر شهروندان را دهقانان فقیر تشکیل داده اند . سلسله های پادشاهی ( امپراطوری ) چین به ترتیب عبـــارتند از : هیا ، شانگ ، جو ، چین ، هن . در دوره دودمان جو ( ۱۱۲۳تا ۲۲۱ ق . م ) فئودالیسم در چین بنیاد نهاده شد و قدرت سیاسی بین شمار زیادی از زمین داران بزرگ تقسیم شد .
یکی از درخشان ترین دوره های چین ظهـــور سلسله تانگ ( ۹۰۷تا ۶۱۸ میلادی )بود که کشـــور را به صورت مرکز سیاسی ، اقتصادی و فرهنگی آسیا در آورد .
مغولان در قرن ۱۳ میلادی ضمن عبـور از دیوار چین و شهر پکن را تصرف کردند . قوبیلای خان آنجا را پایتخت خویش نمود . مارکوپولو هم از این کشور در زمان مغولان دیدن نمود .
در چین ادیان و فلسفه های گوناگونی رواج داشت که مهمتـــرین آنها اندیشه های کنفوسیوسی ، دائوئی ( تائوئی )، و بودایی بود . کنفوسیــوس ( ۴۰۷ –۵۵۱ ق.م )مبلغ وفاداری و نظم و احترام بود . فلسفـــه او بر بنیان ذن یعنی عواطف و مهر و محبت انســـانی قرار داشت . عشق به ابا و گذشتگان در اندیشه کنفوسیوس جایگاهی ارجمند داشت .
لائوزی ( قرن شش ق . م ) بنیانگذار دائوئیسم بود . به عقیده او انســان در حقیقت جزئی از کاینات است و باید به طــــور تام و تمام با آن همساز و همنـــوا باشد . کاینات تابع اصول “ یین ” و “ یانگ ” است . یین نیروی مؤنث و یانگ نیروی مذکر است . نماد دائوئیسم بیانگر اتحاد یین و یانگ است . آئین بودایی در حدود قرن دوم میلادی از طریق جاده ابریشم کــــه راهی بازرگانی بود ، از هند به چین رسید . بخشی از معماری معابد چین مربوط به آیین بودایی است .
معماری چین نیز همانند سایر هنرهــــای آن از گستردگی و تنـوع فراوان برخوردار است ، هر چند آثار معماری آنـــان گاه به علت استفاده از مصالح کم دوام از بین رفته اند ، ولیکن آنچـــه از این آثار باقیمانده ، گویای این حقیقت است که آثار چین در حد معماریهای مصر و بین النهـــرین و ایران باستان است . به طور کلی معماری چین شامل معابد ( کنفوسیوسی ، لائوتسه ، بودایی ) پاگودا ، قصر ، دیوار بزرگ چین ، خانه و دیرها ، آرامگاهها و معابد صخره ای (غارها ) است .
سبکهای معماری چین دوگونه اند :سبک شمالی و سبک جنوبی
تفاوت چشم گیر بین این دو سبک در انحنای شیب سقف و میزان تزیینات لبه های بام و پیش آمدگی آنهاست
سبک شمالی را شیوه ی کاخی نیز مینامند در این سبک شیب بام نرم است و مانند چادرها ی عشایری است و حاشیه بام ها به ندرت با مجسمه تزیین یافته اند و در این سبک تزیینات اندک اند. بهترین دستاورد آن بناهای با شکوه شهر ممنوعه مربوط به دوران مینگ در مرکز شهر پکن می باشد.
سبک جنوبی: در این سبک سقف به اندازه ای شیب پیدا می کند که گوشه های آن مانند شاخ گاو به سوی بالا متمایل میشود و کناره های بام ها با مجسمه های کوچک خدایان تا ئویی و جانوران اسطوره ای آراسته می گردد پیش آمدگی بام ها و ستونها نیز به همین ترتیب دارای انحنا و تزیینات میباشد و هیچ بخش از سطح را صاف وبدون آرایه نمی گذاشتند شهر شانگهای دستاورد این شیوه ی هنری است.
اولین سکونتگاههای چینی گودالهایی هستند که به صورت دایره ساخته شده اند و روی آن را با شاخ و برگ درختان پوشانده اند .
از نظر تزئینی نمونـــه های خانه گلی دوره هان کاملا شبیه سبک های موجــــود در چین است . مدخل اصلی در داخل توسط “ مانع ارواح ” ( دیواری در مقابل مدخل ) حفاظت می شود ، به طوریکه حیاط از داخل خانه از نظر پنهــــان است . بر اساس عقاید چینی ، شیاطین و ارواح پلید در خط مستقیم حرکت می کردند و این دیوارها در مقابل مدخل مانع ورود آنها به داخل خانه می شدند .
ساختمان معماری خانه امروز چین دقیقا به نمونه اولیه خویش در هزار سال پیش شباهت دارد . اجزای ضروری این ساختمانهــــا عبارتند از : یک تالار چهار گوشه زیر یک بــــام نوک تیز با قرنیزهای بر آمده ، بر روی یک شبکه نگاهدارنده و ستونهــای چوبی ، که دیوارها هیچ نقشی در نگاهـداری از سقف ندارند بلکه در حکم پرده ها و تیغه های جدا کننده می باشند . معماری چین در چهارچوب این فرمول محـدود ، توجهش را بر نمای ساختمــان متمرکز می کند . کارایی ساختمان غالبا تابع تزئینات آن بود . جالب توجه است که در طی چند قرن جهت همه ساختمانها شمالی ـ جنـــوبی بوده است . در معابد یا منازل چینی بام بسیـار اهمیت دارد ، جنس آن از آجر و کاشی است و اگر بر سریرهای سلطنتی سایه افکند زرد و گرنه سبز ، ارغـــوانی ، سرخ یا آبی است .
بناهای مسکونی که اساسی ترین نوع ساختمانی محسوب میشود، به الحاظ زمان پیدایش زودتر از دیگر ساختمانها و از لحاظ پراکندگی گسترده ترین و ازلحاظ تعداد بیشترین ساختمانها می باشد .بانظرداشت تفاوت شرایط طبیعی و انسانی نواحی مختلف چین ،خانه های مسکونی متنوع و گوناگون ساخته شده است
خانه مسکونی سی هه یوان
خانه های مسکونی سنتی و عمده در نواحی سکونت ملت “هان” رامساکن منظم تشکیل میدهد و الگوی آن “سی هه یوان “بیجنیگ یعنی خانه ای که درچهار طرف با اطاق ها احاطه شده و در وسط حیاط قرار دارد ، می باشد . “سی هه یوان” بیچینگ معمولا به دو بخش تقسیم میشود ، یعنی بخش جلو و بخش عقب .اطاق میانی محل انجام تشریفات خانوادگی و پذیرائی از مهمانان عالیقدر میباشد و اطاقهای چهار طرف روبروی حیاط قرار دارد و به وسیله کوریدور به یکدیگر متصل می شود . سی هه یوان ” شهر بیجنگ که ترجمان ایده پدر شاهی با ستانی و نظام خانوادگی چین است ، با حیاط پهن و وسیع چهار گوش ، محیط آرام و صمیمی و گلها و درختان قشنگ و منظم ، فضای زندگی بسیار ایده آل محسوب میشود . خانه های مسکونی “سی هه یوان ” در مناطق شمال و شمال شرق چین فراوان دیده میشود
تان ا و و تو لو” ”
در جنوب چین خانه های مسکونی بیشتر ساختمانهای چند طبقه ای میباشد. “تان او “یعنی خانه ای است که محور آن حیاط کوچک بیضی شکل میباشد. این گونه خانه ها معمولا ً مربع شکل بوده و ساده و تمیز بنظر میرسد و در استانهای جنوبی چین پراکنده است .
اهالی بومی “که جیا” در جنوب استان فوجیان”،شمال استان” گاندون” و شمال “گوان سی ” معمولا ً در مجتمع بزرگ خانه ها دایره و یا مربع شکل زندگی میکنند . یک سالن تک طبقه ای درمیان قرار است و اطراف آن خانه های ۴ و یا ۵ طبقه است. الگوی اینگونه ساختمانها “تو لو”(یعنی بنای گلی) ی”که جیا ” در شهرستان یون دین استان “فو جیان ” است . در این شهرستان جمعاً بیش از ۸هزار باب ساختمان “تو لو ” مربع شکل ، ۸ گوشه ای و بیضی قرار است . این ساختمانهای برزگ و زیبا، کاربردی با ویژگی خاص و توانائی تدافعی ، دنیای شگفت آمیز اماکن به شمار میرود
بناهای مسکونی اقلیت نشین
بناهای مسکونی نواحی اقلیت نشین در چین متنوع و گوناکون است . مثلا ً: خانه های مسکونی در منطقه خود مختار اویغور سین جیان معمولا ً خانه های یک تا سه طبقه با بام مسطح میباشد که به وسیله حیاط احاطه شده است و تبتی ها بیشتردر” دیو فان “سکونت دارند . ” دیو فان ” بزبان تبتی یعنی خانه های با ترکیب چوبی و بام مسطح و دیواره ای با قطعات سنگی ،ملیت مغول عموماً در چادرهای قابل انتقا ل زندگی میکنند و اقلیتهای ملی در جنوب باختر خانه های خود را با ترکیب چوبی و نرده ها در اطراف جلو اطاقها در مکانهای خوش منظره با تکیه بر کوه و کنار جویبار میسازند . طبقه پائین چهار طاق خلوت بوده و طبقات بالا محل زندگی میباشد .درمیان اینگونه بناها خانه های با مبویی ملیت ” دای ” استان یونان وخا نه”دیو جیا ئو لو ” متعلق به ملیتهای ” میائو” و ” تو جیا ” متمایز از دیگر خانه های مسکونی اقلیت نشین است. خانه ” دیو جیائو لو” معمولا ً در زمین سراشیب ، بدون شالوده و بر روی ستونها برای استحکام آن ساخته میشود . اینگونه بناها اغلب دو یا سه طبقه است . طبقه بالا کم ارتفا بوده و انبار غلات می باشد و طبقه پائین محل حفظ اجناس متفرقه و یا آغل حیوانات خانگی است .
غار و خانه های مسکونی در شهرهای باستانی
در نواحی وسطی و سفلی رود زرد در شمال چین ،نواحی رسوب طبقه بندی نشده از قبیل استانهای ” شنسی “،”کانسو” ،”حه نان “و “شان سی “اهالی محلی در تپه های خاکی غارها زندگی میکنند .
در درون آن با آجر و سنگ محل زندگی شبیه غاری میسازند و حتی چند غار را بهم متصل مینمایند . اینگونه غارها ضد حریق و ضدآلودگی صوتی بوده و در چهار فصل سال هوای درونی آن خنک و ملایم است و در ضمن در ساخت آن در استفاده از زمین و هزینه صرفه جویی میشود . در این نوع بنا ، طبیعی و زندگی بهم تلفیق داده شده است و یک شیوه معماری کامل در استفاده از شرایط محلی محسوب می شود .
افزون بر این ، در چین تعداد زیادی شهرهای باستانی وجود دارد که در درون آن بسیاری خانه های مسکونی قدیمی موجود است و کماکان محفوظ مانده است . شهر باستانی “پین یائو” استان شانسی و شهر باستانی “لی جیان” استان یونن در سال ۱۹۹۸در “فهرست اسامی میراث جهانی ” به ثبت رسید .
شهر باستانی “پین یائو ” مرکز شهرستان در سلسله های امپراتوری “مین ” و ” چینگ” می باشد که به کاملترین وجهی محفوط مانده است و الگوی مرکز شهرستانی ملت “هان ” چین در نواحی مرکزی بشمار میاید . ساختمانهای این شهر مانند دیوار ،خیابان ،خانه های مسکونی، مغازه و معبد ” قدیمی تاکنون بخوبی محفوظ مانده و ترکیب بندی و سبک معماری نیز ویژگی اصلی خود را حفظ نموده است
در معماری هر کشوری پرستشگاههــا از اهمیت و جایگاه خاصی برخوردارند . مجموعه معابد به جای مانده در کشور چین با توجه به تعدد و تنوع ادیان مورد قبول در آن بسیــار متنوع می باشند . که این معابد عبارتند از :
۱- معابد بودایی : به این معابد راههــای طبیعی بسیار زیادی منتهی می شود ، که معمولا بر سرازیر های پیچ در پیچ کشیده شده و با دروازه های آراسته ای بنام “ پای لوش “ مشخص گردیده است . بـرای رهانیدن شیطان در برخی مدخلهـا ، پیکره های کراهت انگیزی گذاشته شده است . رواج آئین بودایی ظاهرا تغییر مهمی در طــرح معابد چینی بوجود نیاورد ، چون معابد تائویی و بودایی را از روی یک نقشـه می ساختند که در واقع همـــــان نقشه خانه چینیان بود و آن را برای مقـــاصد مذهبی آماده می کردند . ترتیب حیاط سازی ، با تالارهای مجـاور ، شبیه خانه های مسکونی بود . تالارهای واقع در حیاطهای جلو اختصــاص به پرستش خدایان یا بودا داشت ، در صـــورتی که نقاط مسکونی در پشت معبد محل اقامت راهبان بود .
عمده مصالح معابد بودایی چـوب و سنگ است . سقف شیـــروانی است و از پوشش سفـــالی یا چوبی ساخته شده است . در بیشتر معـــابد روی سقف بنایی به شکل کشتی قرار دارد که از نظــر هنر بودایی سمبلیک است و به طـــــور کلی سقف این بناها دارای تزئینات پر کــاری است . در معبد رنگ مسلط بر مجموعه بنا رنگ قرمز است .
معابد کنفوسیوسی : دلاویزترین معـــــابد چینی آنهایی است که در پکن به دین ملی و رسمـــی آن کشور اختصاص داده شده است . معبد کنفوسیوس دارای طاقهـــای باشکوهی است که با ظرافت بسیار کنــده کاری شده ، ولی خود معبد بیشتر نمودار حالت فلسفی دارد تا هنــــری . به طور کلی ستونهـای معابد ، چوبی و سنگی است و غالبا به صـــورت ستون پیکره ای از اژدها و سیمرغ که در روبروی مدخل معبد قرار داده شده است.
پاگودا
پاگودا نوعی از ساختمان سازی و معماری بودایی است که به نماد کشور چین تبدیل شده است ، این بناها که بیشتر در روستـــاها برافراشته شده اند و جزء طبیعی آن نقاط به نظر می رسند و از استوپای هندی تقلید شده اند ، با این تفاوت که چینیها به جـــای نقشه گرد ، نقشه چهار ، شش یا هشت ضلعی را ترجیح می دادند و طبقات را تا ارتفاع حداکثر ۹۰متر روی یکدیگر می انباشتند .
ساختمان قصرهاوکاخها یا به عبارت دیگرساختمانهای درباربناهای عظیم وپرابهت وشکوهمندی می باشند که امپراطوران بمنظوراستحکام سلطه خود، تقدم اعتبارقدرت سلطنتی وارضای نیازمندی زندگی مادی ومعنوی بناکرده اند .
معمولااینگونه کاخهاوقصرهای درباری پرابهت ومجلل وسنگ فرش شده ازآجرهای زراندود تاکنون نیزجلال ودرخشندگی خاص خود راحفظ کرده است .
ازدوران سلسله امپراتوری ” چین ” قصرهامحل اقامت وزندگی امپراتوروخاندان او بوده وکاخها مکان انجام اموردولتی ازطرف امپرائورگردیده بود . مقیاس ساختمانهای قصروکاخ درسالیان بعد پیوسته توسعه یافت .
خصوصیات مشخص آن گنبد بسیاربزرگ وشیروانی ان پوشیده ازآجرهای کاشی زرد رنگ و نقاشیهای زیبا،سقوف گنبدی باحکاکی های ظریف وزیبا، زیرسازی مستحکم، پارتیشنها، تراورزها وستونهای سنگ مرمری وبناهای متنوع ورنگارنگ حاشیه آن میباشد .
کاخ ” تای خه ” درشهرممنوعه بیجینگ ازنمونه های معماری قصرهاوکاخهای امپراتوری محسوب میشود . درچین باستانی درزمینه سازندگی کاخ به منظورتجسم قدرت امپراتوری برهرچیزونمایاندن نظام بامحوریت امپراتوری ، ترکیببندی سخت محوری درمعماری های یادشده مراعات شده است .
قصرهای باستانی بیجینگ نماینده معماری قصرهای چین بشمارمی رودوشهرممنوعه نیزنامیده می شودوقصرهای سلطنتی سلسله های “مین ” و ” چینگ ” بوده اس توجمعا ً ۲۴ امپراطوردرای نقصرها زندگی کرده اند . این قصرهای باستانی ۷۲۰هزارمترمربع مساحت دارد وبیش از۹هزاراطاق را شامل می شود . دیوارسرخ رنگ به ارتفاع چند متروبه طول بیش از ۳۴۰۰ متر شهرممنوعه را احاطه کرده وبیرون این دیواررودخانه حفاظتی جاری است .
قصرهای باستانی به دوبخش تقسیم می شود : بخش محل برگزاری مراسم مهم وبزرگ وصدوردستورتوسط امپراتورمیباشد وبناهای عمده آن راکاخهای” تای حه ” ، ” چونحه ” و ” بایوحه ” تشکیل میدهد که همه آنها برپایه تختی به ارتقاع ۸ متر ساخته وبا مرمرسفید رنگ بنا شده است . قصرهای پرجلال وشکوه همانند قصرهای ترسیم شده درافسانه هااست . بخش عقبی این قصرها که ” درباردرونی” نامیده می شود، مکانهای انجام امورسیاسی وکشورداری برای امپراتوروکاخهای اقامت زنان وندیمه های دربارمی باشد .
قصرهای “چیانچینگ ” و ” کونین ” وباغ امپراتوری که بناهای عمده این بخش است، سرشارازمحیط زندگی است . این کاخها با باغ، قرائتخانه، اتاقهای متنوع وسنگهای مصنوعی درحیاط قراردارد
معماری باغسازی چین تاریخ دیرینه داشته وقدیمی ترین باغستان درباردرسلسله امپراتوری “جو ” دربیش از۳۰۰۰ سال پیش ایجاد شد. باغسازی شهری چین با تنوع فراوان ورنگارنگ بو دنخود درسهسیستمبزرگ باغی جایگاه درخشانی به خوداختصاص د اده ودرتاریخ معماری باغ ازشهرت فراوانی بهرهمند شده است .
معماری باغسازی چین را باغستانهای عظیم خانواده وباغهای ظریف خصوصی تشکیل میدهد .این ساختمانها زیبائی مصنوعی رابازیبائی طبیعی تلفیق داده ودرباغچه بندی سنگها وآبها، گلها وعلفها،حیاطها ومیدانها دالانها وپلها وتابلوها ونقاشی ها بهگونه ای دقیق وماهرانه ترکیببندی شده است که به انسان احساسات عمیق وگوناگون وقدرت تخیل فراوان می بخشد .
محیطی که برای ساخت باغهای چین ایجادشده،عموما بقرارذیل است :اول نشان دادن نظریه مکتب کنفوسیوس درمورد چگونگی برخورد با جامعه. عطف توجه به عمل و واقعیات،مسئو لیت شناسی عالی دربرابرجامعه وبها دادن به ارز شها واصول اخلاقی ومرام واهمیت سیاسی. دوم نمایاندن نظریهدائیسم چین حاکی ازایجاد یک محیط بهشت مانند که ا نسان در آن دربرابر شهرت وثروت بی تفاوت بوده وبه تحمل رنج برای تهذیب نفس وکسب اخلاق خوب مبادرت میورزد وسوم :ایجاد محیط طبیعی .احساسات وتمایلا تصاحبان باغ را نشان میدهد. پارک”یوانمینیوان ” این باغستان مشهور خاندان سلطنتی ،معبد دائویسم قدیمی ” گوچان “درکوه چینگچنشان ” دراستان “سی چوان ” وهمچنین تعدادی ازباغهای متعلق به دانشمندان نامدار جدا گانه مبین سه نوع محیط فوق میباشد .
| تفاوت بین باغهای چین وغربی اینست که باغهای غربی بطورعمده ازساختمانها تشکیل میشود ودرساخت ان از اصول هندسی وریاضی استفاده شده است ،اما درباغچه بندی وسازندگی باغها درچین مناظر طبیعی واحساسات بینندگان محورکار دا نسته و بیشتربه یگانگی انسان وطبیعت توجه شده است. پارکها و باغهای ” سوجو ”
باغهاوپارکهای باستانی شهر”سوجو ” که سال۱۹۹۷در “فهرست اسامی میراث جهان “به ثبت رسید ،ترجمان تمرکزخصویات هنری معماری باغهای چین است . تاریخ باغستانهای “سوجو” از بیش از۲۰۰۰سال پیش آغاز شد ودرحال حاضرفقط بیش از۱۰باغ مشهوربا قی مانده است .پارک وباغ “سوجو” معمولامساحت کوچکی رادراشغال دارد وباسنگها وآب ها ،گلها وپرندگان محیط وحالتی رانشان میدهد که دراشعارسلسله امپراتوری “تان ” و “سون ” ترسیم شده است. سازندگان باغ در فضای محدود با کوههای مصنوعی ،درختان وبرجها وآلاچیقها ،حو ضه ها وپله های کوچک محیط هنری بسیاردیدنی وبامعنایی بوجود آورده اند. درمیان این باغها ،بناهای باغستانی پارکهای “جیوجنیوان ” و “لیئیوان “شهرت بسیاری دارد .
ساختمانهای آرامگاههایکی ازپرعظیم تترین وشکوهمندترین گروههای ساختمانی استکه معمولابااستفاده ازشرایط طبیعی جغرافیائی ودرکنار و یا روی کوه وتعداد اندکی در دشتها احداث شده است . ترکیببندی عمومی این مقبره ها به این قرار است قبرستان توسط دیوار احاطه گردیده ودرب چهارطرف باز است ودر چهار گوشه آن برج دیده بانی قراردارد و راهرویی درجلو قبرستان ایجاد شده وسراسر قبرستان زیر سایه درختان کاج و سرو پربرگ وسر سبز و سر به فلک کشیده قراردارد ومحیط یکپارچه سکوت وآرامش برآن حکمفرمااست .
آرامگاه ” چینشیخوان ”
اولین امپراتور چین آرامگاهای امپراتور ” چینشی خوان ” واقع در دامنه شمالی کوه ” لی شان ” درشهر ” سی آن ” استان ” شنسی”مشهورترین قبرستان چین بوده وبیش از۲۰۰۰سال قدمت دارد . پیکرهها ومجسمه های سفالی وچوبی جنکجویان واسبهائی که همراه امپراتور مرحوم ” چینشی خوان ” زیرخاک دفن شده بودند،همچون سپاه پاسداران این قبرستان بودندکه صاحب نهایت ابهت وعظمت رزمندگی بوده واثار هنر یحکاکی وتهیه شده بااستادی ومهارت عالی میباشندو که درسال۱۹۸۷در ” فهرست اسامی میراث جهان ” به ثبت رسید . کمیسیون میراث جهان این امر را اینطور ارزیابی کرد : آن پیکره های سفالی مشهور که دورادور آرامگاه امپراتور ” چینشی خوان ” ایستاده ، با ژستهای گوناگون ومتنوع واسبها و کالسکه های جنگی واسلحه همه آثارظریف ومکمل را لیستی بوده ودرضمن ارزش عالی تاریخی خودرامحفوظ می دارد
آرامگاههای امپراتوران سلسله های ” مینگ ” و ” چینگ ”
آرامگاههای امپراتوران سلسله مینگ بطورعمده درشهرستان ” چانپین ” درحومه بیجینگ قراردارد ومجموعه آرامگاههای ۱۳ امپراتورسلسله مینگ میباشد . این ۱۳ امپراتوربعدازآنکه بیجینگ بعنوان پایتخت اعلام شد ،برتخت سلطنت نشستند که مساحت حدود ۴۰ کیلومتر مربع را دراشغال خود دارد . و ۱۳ قبرستان مینگ نام دارد . این آرامگاهها متمرکزترین و کاملترین مجتمع آرامگاهها موجود در چین بحساب میاید
دیوار چین
همانطور که می دانید یکی از شاهکارهای معماری بشر، دیوار چین است. دیوار چین در سال ۱۹۸۷ توسط سازمان یونسکو، جزو یکی از آثار باستانی دنیا قرار گرفت. این دیوار از شمال شرق چین به سمت شمال غرب امتـــداد دارد که طول آن ۶۴۰۰ کیلو متر و ارتفاع دیــوار ۷ الی ۵/۷ متر است ، عرض دیوار هم حدودا ۵/۷ متر است ، به فاصلــه هر چند متر برجهای دیده بانی در دیوار بزرگ تعبیه گردیده است . دیوار دارای چهار دروازه بزرگ است ، مصالح این دیوار از آجر و سنگ است ، سازنده این دیوار “ شی هوانگ دی ” خاقــان “ بنیانگذار سلسله چین ” بود . این دیوار جهت حفاظت چین از هجـــوم اقوام بیابانگرد زرد پوست به نام “ هونها ” بوده است . این دیوار از قرن ۴ ق.م به صورت دیوارهای بریده از چینه و گل وجود داشته است ولی در زمان امپراطوری شی هوانگ دی ، این دیوارهای مجــزا به یکدیگر متصل شد و از مصالح سنگ و آجر در ان استفاده کرد این دیوار مانند یک اژدهای عظیم، از میان صحراها، چمنزارها، کوه ها و فلات ها، از غرب تا شرق کشور چین عبور کرده است. این دیواردر حدود ۲۷۰۰ سال پیش ساخته شده است که در حال حاضر قسمت هایی از آن در حال تخریب است یا به کلی ناپدید شده است. دیوار چین تنها ساخته بشر است که اگر از جو زمین خارج شویم، میتوانیم آنرا ببینیم. با این حال، این دیوارهنوز هم یکی از جاذبه های گردشگری در دنیا به شمار می رود که دارای معماری با شکوه و عظیمی است و از لحاظ تاریخی ارزش بسیاری دارد و با عظمتی که دارد هزاران چشم را به خود خیره نگه می دارد .
پیشینه این دیوار
این دیوار عظیم الجثه در اصل در ایالات “یان”، “زائو” و “کین” در فصول مختلف سال در برابر هجوم لشگر های متخاصم، همانند یک دیواره دفاعی و یک اثر نفوذ ناپذیر، برای جلوگیری از یورش قبیله های وحشی به شهرها ساخته شده است .
این دیوار که در طول حکومت پادشاهان مختلف بارها تعمیر و بازسازی شده و گسترش یافته است، در حقیقت هنگامی که برای اولین بار بنا شد، به عنوان دژی مستحکم و مستقل به شمار میرفت و پس از آن در هنگام امپراطوری “کین” به دیوار عظیمی مبدل شد. امپراطور “کین شیهوانگ” پس از متحد شدن ایالات چین، تلاش کرد تا با مرتبط ساختن قسمت های این دیوار در قسمت های شمالی به یکدیگر، حملات لشگریان ” هان” دا دور سازد. از آن پس، این دیوار بزرگ به عنوان بنای یادبود ملت چین در طول تلریخ، بر شمرده می شده است. دیدار و گشت و گذار از این دیوار ، همانند سفری به گذشته های تاریخ است. زیرا در هر قدمی که بر میدارید، با یکیاز شاهکارها و عجایب معماری روبرو می شوید .
معماری و ساختمان دیوار
نحوه ساخته شدن این دیوار بسیار جالب است. در ساختن این دیوار، از مصالح و نیروهای انسانی بیشماری از جمله سربازان، زندانیان و مردم بومی استفاده شده است. دیوار چین سمبل و نشانه بارزی از خرد، پشتکار و سر سختی مردم چین است .
اما یکی از نکات جالب توجه که در ساخت این دیوار وجود دارد، استفاده از آرد برنج در ساختار آجرهای آن است. به این شکل که معماران و طراحان دیوار چین برای آنکه به آجرهای دیوار استحکام بیشتری ببخشند، به ترکیبات سازنده آن، آرد برنج نیز افزودند تا دوام و قدرت دیوار را افزایش دهند .
در قسمت های مختلف دیوار تفاوت نژادها و قوم های مختلف به نحو بسیار چشمگیر و باور نکردنی، قابل مشاهده است. قسمت اعظم این دیوار که امروزه شاهد آن هستیم، در زمان امپراطوری “مینگ” ساخته شد. که از گذرگاه shanhaiguan در شرق چین شروع شده و تا گذرگاه jiayuguan در غرب ادامه دارد که در این میان از استان های Liaoning ، Hebei ، Beijing ، Tianjin ، Shanxi ، Inner Mongolia ، Ningxia ، Shaanxi و Gansu عبور می کند
در مرکز بیجینگ پایتخت چین مجموعه ساختمانهای طلائی و سحرآمیز وجود دارد .این ساختمانهای معروف بنای شهر ممنوعه است که شهرت جهانی دارد و نام دیگر آن کاخ باستانی است . شهر ممنوعه بیجینگ مروارید درخشان ساختمانهای درباری باستانی چین نامیده می شود و بزرگترین و کامل ترین مجموعه ساختمانهای جنوبی باستانی باقی مانده در جهان به حساب می آید . ساخت شهر ممنوعه از سال ۱۴۰۷ طبق فرمان ” جو دی” دومین پادشاه سلسله مینگ شروع شد و ۱۴ سال به طول انجامید . تا سرنگونی سلسله چینگ در سال ۱۹۱۱ در تاریخ حدود ۵۰۰ساله جمعا ۲۴ پادشاه در شهر ممنوعه سکونت داشته و امور کشوری را اداره کرده اند . شهر ممنوعه بیجینگ از لحاظ گستردگی ، زیبائی ، سبک ، شکوفائی ساختمان و لوکس بودن امکانات آن در جهان اثر نادر است . مساحت شهر ممنوعه بیش از ۷۲۰هزار متر مربع ، طول آن یک هزار متر و عرض آن نزدیک به ۸۰۰متر است . دیواری به ارتفاع ۱۰متر دورادور این شهر را احاطه کرده و یک رود پیرامون دیوار در بر می گیرد . در واقع شهر ممنوع طبق نظم تشریفاتی ، استاندارد سیاسی و روحیه انسانی جامعه فئودالی ساخته شده است . برنامه ریزی ؛ دامنه ، اشکال ساختمانی ، تزئینات زنگی و امکانات آن بیانگر اختیارات پادشاهی و سیستم رتبه بندی جامعه فئودالی است در میان ساختمانهای شهر ممنوعه سه تالار به عنوان تالاری تای خه ؛ تالار جو خه و تالار بائو خه از دیگر آثار پرشکوهتر است . این سه تالار محل اصلی اجرای اختیارات اداری و برگزاری مراسم پرشکوه پادشاه بوده است . تالار تای خه مرکز شهر ممنوعه است و تخت طلائی پادشاهی در این تالار قرار دارد. تالاری تای خه نیز مجللترین ساختمان شهر ممنوعه است . مقابل تالار یک میدان بزرگ به مساحت ۳۰ هزار متر مربع دیده می شود و تالاری تای خه بر روی پله های سنگی هشت متری ساخته شده و ارتفاع آن ۴۰ متر است . در فرهنگ چین اژدها اختیارات سلطنتی را نمایندگی می کرده و شاه اژده های حقیقی و فرزند آسمانی نامیده می شده است . در تزینات داخلی تالار تای خه حدود ۱۳۰۰ اژده ها دیده می شود . آورده اند در شهر ممنوعه ۹۹۹۹و نیم اتاق وجود دارد . اما چرا این رقم ؟ علت این است که مردم قدیم متعقد بودند که در کاخ پادشاه آسمانی ده هزار اتاق وجود دارد. پادشاه زمین بعنوان فرزند پاد شاه آسمانی باید این رعبه بندی را مراعات کند و از پادشاه آسمان پیشین نگیرد . از اینرو اتافهای شهر ممنوعه در مقایسه با کاخ آسمانی نیم اتاق کمتر است . ساختمانهای شهر ممنوعه پوبی است ، برای پیشگیری از آتش سوزی بناهای باستانی شیوه های زیادی یافته اند . برای نمونه : ساخت ۴ ردیف اتاق سنگی بعنوان دیوار ضد آتش ، قرار دادن ۳۰۸کوزه برنزی بزرگ در گوشه های مختلف . طبق یاد داشت های تاریخی ، حکومت سلطنتی مینگ برای ساخت شهر ممنوعه ۱۰۰هزار صهعتگر و یک میلیون کارگر را به خدخمت گرفته و مصالح ساختمانی از سراسر کشور منتقل شده است ، در پشت تالار بائو خه یک سنگ بزرگ با مساحت بیشتر از ۵۰ متر مربع و وزن نزدیک ۳۰۰تن وجود دارد . این سنگ از محلی در یک صد کیلومتری بیجینگ تهیه شده است ، اما با وجود فقدان وسائل موتوری مدرن ، جابجائی این سنگ بزرگ بسیار سخت بوده است . کارگران در فصل زمستان و در زمان خیلی سرد ، در هر ده ها متر یک چاه حفر کرده و آب را به روی جاده ریخته اند و پس از یخ بستن مسیر ، کارگران توانسته اند با کشتی زمینی این سنگ را به محل شهر ممنوعه منتقل کنند . ۱۰ هزار کارگر و بیش از یک هزار اسب برای انتقال این سنگ عظیم به شهر ممنوعه برای یک ماه مورد استفاده بوده اند . در حقیقت مجموعه ساختمانهای شهر ممنوعه سمب فرهنگ درخشان چین محسوب می شود ، معماران چینی و خارجی متعقدند : برنامه ریزی و احداث شهر ممنوعه بیجینگ اثری بر جسته و بی نظیر و نشانگر سنت فرهنگی دیرینه چین و موفقیتهای شایان بناها و معماران چینی در ۵۰۰سال پیش می باشد.